Czy zastanawiałeś się kiedyś, co sprawia, że pobyt w saunie może być nie tylko formą relaksu, ale prawdziwym, wielozmysłowym spektaklem? Co odróżnia zwykłe siedzenie w gorącym pomieszczeniu od przeżycia, które angażuje węch, słuch i dotyk, pozostawiając uczucie głębokiego oczyszczenia i odprężenia? Odpowiedzią jest rytuał, który w świecie wellness zyskuje status sztuki – seans saunowy. To znacznie więcej niż polanie kamieni wodą; to ceremonia prowadzona przez mistrza, która rewolucjonizuje postrzeganie kultury saunowania.

Czym jest seans saunowy? przewodnik po rytuale

W sercu każdego profesjonalnego saunarium leży rytuał, który podnosi doświadczenie sauny na zupełnie nowy poziom. Mowa o seansie saunowym, czyli aufguss. Termin ten, pochodzący z języka niemieckiego, dosłownie oznacza „napar” lub „zalewanie”. W praktyce jest to jednak starannie wyreżyserowana ceremonia, w której główną rolę odgrywa Saunamistrz (lub Saunamistrzyni) – osoba nie tylko polewająca rozgrzane kamienie wodą z olejkami eterycznymi, ale także artysta, który za pomocą ręcznika, wachlarza czy innych rekwizytów rozprowadza gorącą, aromatyczną parę po całej saunie.

Seans saunowy to ustrukturyzowane, trwające zazwyczaj od 8 do 15 minut przedstawienie. Każdy element ma tu swoje znaczenie:

• Woda z olejkami eterycznymi: To serce rytuału. Odpowiednio dobrane kompozycje zapachowe decydują o charakterze seansu – może być on relaksujący, energetyzujący, oczyszczający czy medytacyjny.
• Saunamistrz: To przewodnik i reżyser ceremonii. Jego zadaniem jest nie tylko techniczne wykonanie rytuału, ale także zbudowanie atmosfery, dbanie o komfort i bezpieczeństwo uczestników oraz przekształcenie saunowania w niezapomniane przeżycie.
• Ruch powietrza: Kluczowy element odróżniający aufguss od zwykłego saunowania. Saunamistrz, używając ręcznika, wachlarza lub innych narzędzi, wykonuje precyzyjne, często choreograficzne ruchy, które wprawiają w ruch gorące powietrze. To właśnie ten ruch powoduje intensywne, ale przyjemne uderzenia gorąca, stymulując ciało do intensywniejszego pocenia się.
• Muzyka i światło: Współczesne seanse często wzbogacone są o starannie dobraną ścieżkę dźwiękową i grę świateł, co dodatkowo potęguje doznania i tworzy spójną, tematyczną całość.

Rytuał aufguss to zatem synergia ciepła, zapachu, ruchu i dźwięku, zaprojektowana tak, by maksymalizować korzyści płynące z saunowania i dostarczyć uczestnikom głębokich doznań zarówno na poziomie fizycznym, jak i mentalnym.

Historia i filozofia rytuału aufguss

Choć saunowanie ma swoje korzenie w tradycji fińskiej, to ceremonia aufguss, w formie jaką znamy dzisiaj, narodziła się i rozwinęła głównie w krajach niemieckojęzycznych – Niemczech, Austrii i Tyrolu Południowym. Początkowo jej cel był czysto utylitarny: chodziło o zwiększenie wilgotności w saunie suchej i równomierne rozprowadzenie ciepła. Szybko jednak zauważono, że dodatek ziół, a później olejków eterycznych, znacząco uprzyjemnia kąpiel parową i przynosi dodatkowe korzyści terapeutyczne.

Z czasem prosta czynność polewania kamieni przekształciła się w prawdziwą sztukę. Saunamistrzowie zaczęli eksperymentować z technikami poruszania ręcznikiem, tworząc widowiskowe choreografie. Rytuał stał się formą ekspresji, a najlepsi w tej dziedzinie zaczęli rywalizować na krajowych i międzynarodowych mistrzostwach, prezentując seanse tematyczne, które są prawdziwymi spektaklami teatralnymi.

„Filozofia aufguss opiera się na idei holistycznego oddziaływania na człowieka. To nie jest tylko zabieg termiczny. To świadome działanie na wszystkie zmysły – węch przez aromaterapię, dotyk przez uderzenia ciepła, słuch przez muzykę, a wzrok przez choreografię i grę świateł. W dobrze przeprowadzonym seansie ciało i umysł tworzą jedność, osiągając stan głębokiej relaksacji i regeneracji” – dr hab. Mateusz Jankowski, specjalista balneologii i medycyny fizykalnej.

Dziś filozofia seansów saunowych wykracza daleko poza sam relaks. Chodzi o budowanie społeczności, wspólne przeżywanie emocji i świadome dbanie o dobrostan. To czas, w którym możemy odciąć się od bodźców zewnętrznego świata i skupić wyłącznie na doznaniach płynących z naszego ciała.

Rola saunamistrza – mistrza ceremonii

Saunamistrz jest kluczową postacią każdego seansu aufguss. To od jego umiejętności, wiedzy i charyzmy zależy jakość całego doświadczenia. Bycie dobrym saunamistrzem wymaga znacznie więcej niż tylko siły fizycznej do machania ręcznikiem w ekstremalnych warunkach. To zawód, który łączy w sobie cechy artysty, terapeuty, sportowca i przewodnika duchowego.

Co należy do zadań saunamistrza?

• Wiedza z zakresu aromaterapii: Musi znać właściwości poszczególnych olejków eterycznych, umieć tworzyć bezpieczne i harmonijne kompozycje zapachowe oraz dopasowywać je do charakteru seansu i potrzeb uczestników.
• Opanowanie technik pracy ręcznikiem: Istnieje wiele skomplikowanych technik (tzw. „wywinięć”), takich jak „helikopter”, „śmigło”, „flaga” czy „rzutnia”. Każda z nich pozwala na inny sposób dystrybucji pary i ciepła. Mistrzostwo w tej dziedzinie wymaga setek godzin treningu.
• Zrozumienie fizyki sauny: Saunamistrz musi wiedzieć, jak ciepło i para zachowują się w zamkniętym pomieszczeniu, aby efektywnie zarządzać temperaturą i wilgotnością.
• Zdolności interpersonalne: Musi umieć nawiązać kontakt z grupą, stworzyć przyjazną i bezpieczną atmosferę, a także być czujnym na sygnały wysyłane przez uczestników, np. oznaki przegrzania czy dyskomfortu.
• Kreatywność i zmysł artystyczny: Najlepsze seanse to te, które opowiadają jakąś historię. Saunamistrzowie często tworzą seanse tematyczne, dobierając odpowiednią muzykę, zapachy, a nawet kostiumy, by zabrać uczestników w niezwykłą podróż.

„Każdy seans to dla mnie dialog z uczestnikami. Obserwuję ich reakcje, czuję energię w pomieszczeniu i na bieżąco dostosowuję intensywność. Moim celem nie jest pokazanie siły czy techniki, ale stworzenie przestrzeni, w której każdy poczuje się zaopiekowany i będzie mógł w pełni oddać się relaksowi. To pasja, która wymaga ciągłego rozwoju i ogromnej empatii” – Katarzyna Wójcik, certyfikowana Saunamistrzyni i finalistka Mistrzostw Polski Sauna Cup.

Przebieg seansu krok po kroku

Chociaż każdy seans jest inny, większość z nich ma podobną, sprawdzoną strukturę, składającą się zazwyczaj z trzech rund polewania kamieni. Całość, od wejścia do wyjścia z sauny, tworzy spójny rytuał.

1. Przygotowanie – co zrobić przed wejściem?

   Zanim rozpocznie się seans, należy odpowiednio przygotować ciało. Weź prysznic i dokładnie się wytrzyj – sucha skóra poci się efektywniej. Zabierz ze sobą co najmniej dwa ręczniki: jeden duży do siedzenia lub leżenia (całe ciało, łącznie ze stopami, musi znajdować się na ręczniku) i drugi, mniejszy, do wytarcia się po zakończeniu. Pamiętaj o nawodnieniu organizmu przed wejściem do sauny.

2. Runda pierwsza – wprowadzenie i aklimatyzacja

   Po zajęciu miejsc w saunie saunamistrz wita uczestników, przedstawia temat seansu oraz olejki eteryczne, które zostaną użyte. Pierwsze polanie kamieni jest zazwyczaj delikatne. Saunamistrz wykonuje spokojne, łagodne ruchy ręcznikiem, aby stopniowo rozprowadzić aromat i ciepło. To czas na adaptację organizmu do rosnącej temperatury i wilgotności.

3. Runda druga – rozwinięcie i intensyfikacja

   Druga runda jest zwykle bardziej dynamiczna. Saunamistrz polewa kamienie większą ilością wody, a ruchy ręcznikiem stają się szybsze i bardziej energiczne. Muzyka może nabrać tempa. Uczestnicy odczuwają wyraźniejsze uderzenia gorąca, które penetrują głębiej, pobudzając krążenie i intensyfikując proces pocenia.

4. Runda trzecia – kulminacja i wyciszenie

   To najintensywniejszy moment seansu. Saunamistrz wykorzystuje pełnię swoich umiejętności, tworząc potężne fale gorąca, które docierają do każdego zakamarka sauny. To moment katharsis, w którym ciało pracuje na najwyższych obrotach. Po tej kulminacji często następuje chwila wyciszenia – ostatnie, delikatne rozprowadzenie pary o relaksującym zapachu, by uspokoić organizm przed wyjściem.

5. Zakończenie – ochłodzenie i regeneracja

   Po zakończeniu seansu saunamistrz dziękuje za udział. Uczestnicy wychodzą z sauny powoli, bez gwałtownych ruchów. Kluczowym i absolutnie niepomijalnym elementem jest prawidłowe schłodzenie organizmu. Należy zacząć od letniego prysznica, stopniowo obniżając temperaturę wody, a następnie skorzystać z basenu chłodzącego lub wiadra z zimną wodą. Po schłodzeniu konieczny jest odpoczynek (minimum tyle czasu, ile trwał seans) i uzupełnienie płynów.

Rodzaje seansów saunowych – od relaksu po energetyzujący spektakl

Świat aufguss jest niezwykle różnorodny. Saunamistrzowie prześcigają się w kreatywności, oferując seanse na każdą okazję i nastrój:

• Seanse klasyczne/relaksacyjne: Skupione na wyciszeniu i odprężeniu. Dominują w nich olejki takie jak lawenda, melisa, drzewo sandałowe. Muzyka jest spokojna, a ruchy saunamistrza płynne i powolne.
• Seanse energetyzujące/owocowe: Idealne na pobudzenie. Wykorzystuje się w nich orzeźwiające aromaty cytrusów, mięty czy trawy cytrynowej. Towarzyszy im dynamiczna muzyka i energiczna praca ręcznikiem.
• Seanse ziołowe/inhalacyjne: Mają charakter prozdrowotny, szczególnie korzystny dla układu oddechowego. Używa się w nich olejków z eukaliptusa, sosny, tymianku czy jodły.
• Seanse fabularne (show-aufguss): To prawdziwe przedstawienia. Saunamistrz wciela się w postać, ma kostium, rekwizyty, a całość opowiada konkretną historię, zsynchronizowaną z muzyką i zapachami. Mogą być inspirowane filmami, legendami czy wydarzeniami historycznymi.
• Seanse medytacyjne/mentalne: Często odbywają się w ciszy lub przy dźwiękach mis tybetańskich, dzwonków koshi czy szumu natury. Celem jest osiągnięcie stanu głębokiej medytacji i koncentracji na oddechu.
• Peelingi i odżywianie: Niektóre seanse odbywają się w saunach parowych o niższej temperaturze i wyższej wilgotności. Po wstępnym rozgrzaniu ciała uczestnicy nakładają na skórę peelingi (solne, cukrowe) lub odżywcze maski (miód, glinki, jogurt), które saunamistrz pomaga przygotować.

Etykieta i savoir-vivre podczas seansu saunowego

Aby seans był komfortowym przeżyciem dla wszystkich, warto pamiętać o kilku zasadach saunowego savoir-vivre:

• Bądź na czas: Spóźnianie się i wchodzenie w trakcie seansu jest niedopuszczalne, ponieważ zaburza ceremonię i powoduje utratę ciepła.
• Zachowaj ciszę: O ile charakter seansu nie wskazuje inaczej, podczas rytuału nie prowadzimy rozmów. To czas na skupienie i relaks.
• Zajmuj miejsce z poszanowaniem innych: Usiądź tak, by nie zasłaniać innym widoku na saunamistrza i piec. Nie rezerwuj miejsc.
• Całe ciało na ręczniku: To podstawa higieny. Żadna część ciała, włącznie ze stopami, nie powinna dotykać bezpośrednio desek sauny.
• Nie wychodź w trakcie: Staraj się wytrwać do końca. Jeśli jednak musisz opuścić saunę wcześniej, zrób to dyskretnie, najlepiej między rundami.
• Dostosuj się do zasad obiektu: Wiele profesjonalnych saunariów w Polsce to strefy beztekstylne (strefy nagości). Oznacza to, że w saunach przebywamy nago, okrywając się jedynie ręcznikiem. Strój kąpielowy wykonany ze sztucznych materiałów pod wpływem wysokiej temperatury może wydzielać szkodliwe substancje i powodować odparzenia.

Podsumowanie – aufguss jako doświadczenie holistyczne

Seans saunowy (aufguss) to znacznie więcej niż tylko sposób na intensywne pocenie się. To holistyczne doświadczenie, które angażuje ciało, umysł i ducha. To rytuał, który uczy nas świadomego oddechu, uważności i szacunku dla własnego organizmu. Dzięki pracy saunamistrza, magii olejków eterycznych i potędze ciepła, zwykła wizyta w saunie może stać się podróżą w głąb siebie, przynoszącą nie tylko korzyści zdrowotne, takie jak poprawa krążenia, detoksykacja czy wzmocnienie odporności, ale także głębokie odprężenie psychiczne.

Jeśli do tej pory Twoje doświadczenia z sauną ograniczały się do biernego siedzenia w gorącu, koniecznie daj szansę ceremonii aufguss. Pozwól, by profesjonalny saunamistrz poprowadził Cię przez ten niezwykły spektakl zmysłów. To przeżycie, które na nowo definiuje pojęcie relaksu i pokazuje, jak wielką moc regeneracyjną kryje w sobie kultura saunowania.